آنچه که انکارناپذیر می­نماید، آن است که نگرانی از آیندة زیست­محیطی جهان و عواقب درازدستی­های نابخردانة آدمی در اندوخته­های طبیعی آن، اینک نه صرفاً دغدغة روشنفکران و اندیشمندان حوزة محیط زیست که در شمارِ پنج گرایة نخست مردان سیاسی زمین است.

در چرایی بحران حاصل از ناپایداری پیش­آمده باید پذیرفت که سرعت پیشرفت و کامیابی دانشمندان حوزة محیط­زیست در کشف و پیش­بینی مشکلات، بازخوردها و پژواک­های ناشی از شتاب خیره­کنندة توسعة علمی و فناوری بشر، به ویژه در طول سه دهة گذشته آشکارا کندتر از تسخیرِ شتابناک خاکریزهای فن­سالارانه بوده است. به قول محرم­نژاد (1381): «سرعت بروز مشکلات بسیار جلوتر از سرعت شناخت محیط­زیست، پایش اثرات، جمع­آوری اطلاعات، فراکافت، الگوسازی، ارزیابی و برنامه­ریزی بود.» در تأیید این مدعا، مروری دوباره به گفته­های یکی از مشهورترین بوم­شناسانِ سدة نوزدهم فرانسه به نام ژان باپتیست دولامارک[1] بسی عبرت­آموز می­نماید؛ وی که به دلیل ارایة فرضیه­اش در تکامل موجودات صاحب شهرت شده است، با قاطعیت مردمان را از نگرانی در مورد آیندة آبزیان به درآورده و می­گوید: «آبزیان دریا در مقابل انقراض نسل خود توسط انسان به طور طبیعی حفاظت می­شوند. سرعت تکثیر و زاد و ولدِ آنها بسیار زیاد است، به سادگی در دام نمی­افتند و به علاوه توانایی بالایی برای فرار از چنگ صیادان دارند. بدین جهت، احتمال آنکه نوع بشر نسل آنها را به انقراض بکشاند، به هیچ عنوان مطرح نیست!» امّا در کمتر از یکصد سالِ بعد جهانیان دریافتند که نظریة او تا چه اندازه همچون فرضیة تکاملی­اش به خطا رفته است (اووین و آن­وین، 1996).

[1] Jean Baptiste de Lamark.