از منظری کلان­تر، نه‌تنها هنوز از وسعت مراتع فرسودة کشور نتوانسته­ایم کم کنیم، که روند قهقرایی آن نیز پیوسته ادامه یافته است؛ همان‌گونه که از شتابِ پاک­تراشی جنگل­ها نتوانستیم بکاهیم[1]؛ همان‌گونه که در پاسداری از حیات تالاب­ها ناتوان نشان دادیم؛ چاره‌ای جز تماشای نزولِ کمّی و کیفی تنوّع زیستی نداشتیم؛ آبخوان­های بیشتری را تهی‌شده دیدیم؛ زمین‌نشست­های فراوان‌تری را درک ‌کردیم؛ شوره‌زارهای گسترده‌تری را بجا آوردیم؛ به تلفاتِ خاک بیشتری اعتراف کردیم[2]؛ در جلوگیری از فزونی بی‌رویة شمارِ دام­ها ناتوان بودیم، سموم بیشتری را به اندوخته‌های آبی‌خاکیِ خویش تزریق کردیم و در نهایت، موفق به مهار جریان بیابان‌زایی که نشدیم، هیچ؛ شاهد تاخت و تازِ بیشترِ این فرآیند ویرانگر هم بودیم. در واقع، به نظر می‌رسد، بضاعتِ ستاده‌ها و بازخوردهای مثبت ناشی از اجرای چندین هزار طرح پژوهشی خاتمه­یافته در بخش کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست، به همراه دیگر تلاش­های نوشتاری، دیداری و شنیداریِ انجام گرفته، در مقایسه با عمق و وسعت فشاری که بر زیست‌بوم­های کشور وارد شده و می‌شود، هیچ تناسبی نداشته و متأسفانه روند فزونی فرآیندهای کاهندة کارایی سرزمین در این بوم و بر، شتابان ادامه دارد. کافی است بدانیم، میزان افزایش رخدادِ سیل­های حادثه‌خیزِ کشور در طول نزدیک به چهار دهة گذشته، یک عددِ 3 رقمی را (برحسب درصد) نشان می‌دهد (خسروشاهی، 1380 به نقل از دفتر مطالعات و ارزیابی آبخیزها)؛ در خوشبینانه‌ترین حالت، حدود 30 درصد از اراضی جنگلی خود را در طولِ سال­های موصوف از دست داده‌ایم[3]؛ شتاب شورشدن اراضی از مرز 4 درصد در سال فراتر رفته است (کشاورز و صادق‌زاده، 1379) و سرانجام آنکه برای نخستین بار، عالی­ترین مقام اجرایی کشور هم به تلخی اعتراف ­کرد: در طول نیم­قرن اخیر، دوسوّم از منابع طبیعی کشور تخریب شده است[4].